Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 lub npe hu tias ‘Kas Los Yos Xes Vos Tis Las’ (Karol Józef Wojtyła). Nws yug hnub tim 18 lub 5 hlis xyoo 1920 hauv Vas Dos Vis (Wadowice) nyob Pos Kas teb (Poland).
Thaum Kas Los hnub nyoog 6 xyoo rov saud, niaj hnub nws yuav tsum sawv ntxov mus pab Txiv Plig ua Thaj Txi Ntuj tas mam mus kawm ntawv.
Thaum Kas Los muaj 9 xyoo mas nws niam tau tuag, ces nws thiab nws txiv nyob hauv lawv lub zos ntxiv mus txog thaum Kas Los muaj 18 xyoo, nkawd ob txiv tub thiaj tsiv mus rau lub nroog Nkas Kos (Kraków). Nyob ntawd, Kas Los pib kawm ntawv txheej siab.
Xyoo 1944 tus Tswv Qhia nyob Nkas Kos hnov tias muaj ib pab hluas nyiam kawm Ntuj kev cai hauv lawv cov tsev, Tswv Qhia thiaj hu cov tub hluas ntawd tuaj nyob hauv Tswv Qhia lub tsev. Tswv Qhia thov tej tus Txiv Plig tuaj qhia ntau yam txuj rau cov tub hluas ntawd, ib tug hauv pab tub hluas ntawd yog Kas Los.
Hnub tim 1 lub 11 hlis xyoo 1946 Kas Los txais Cim Tiag Tes ua Leej Choj. Tswv Qhia pom tias Txiv Plig Kas Los yog neeg ntse, ces Tswv Qhia xa nws mus kawm txuj txheej siab nyob pej kum teb ntxiv. Txiv Plig Kas Los mus kawm Ntawv Ntshiab thiab txoj cai kav lub Koom Txoos.
Xyoo 1948 Txiv Plig Kas Los rov qab los hauv nws lub teb chaws. Tswv Qhia xa nws mus saib ib pawg ntseeg hauv ib lub nroog me me ze ntawm lub nroog Nkas Kos. Dua tej hauj lwm saib xyuas cov ntseeg ntawd, Txiv Plig Kas Los kuj mus qhia txuj rau ib pab tub ntxhais hluas hauv ib lub tuam tsev qhia txuj txheej siab nyob hauv lub nroog Nkas Kos.
Thaum ntawd Pos Kas teb coj kev cai Koom Tshaj, mas cov nom tswv tau tsa tej txoj cai quab yuam cov pej xeem nruj, ces xyoo 1953 ib cov tub ceev xwm ntes tus Tswv Qhia Liab Vis Ntxees Kis (Card. Stefan Wyszyński) coj mus kaw nyob ib qho xu kev, vim tias nws tshaj ntau zaj lus tiv txoj cai Koom Tshaj.
Xyoo 1958 lub Koom Txoos tsa Txiv Plig Kas Los ua Tswv Qhia saib lub Ceeb Koom Txoos Nkas Kos. Xyoo 1967 Tswv Qhia Kas Los tau ua Tswv Qhia Liab.
Lub caij Kas Los ua Tswv Qhia, nws tau txhim tsa ntau lub tsev teev Ntuj tshiab, yam li hauv lub nroog Naus Vas Hus Tas (Nowa Huta).
Txij ntawm xyoo 1945 mus txog xyo 1990 mas Pos Kas teb yog ib lub kuj cuab Koom Tshaj. Lub caij ntawd muaj tej tus Tswv Qhia ua siab loj siab tawv, lawv tau ntxiv tswv yim thiab ntuas cov nom tswv Koom Tshaj. Xyoo 1978 Tswv Qhia Liab Kas Los sau tej lo lus tseem ceeb li no tias “Ib tug tib neeg nyob hauv lub teb chaws twg kuj xij, nws yuav tau coj ib lub neej txawj xav tom ntej tom qab, thiab tseem hwv yuav txuag tib neeg kev ywj pheej. Yog thaum twg cov tseem hwv hla txoj cai txuag tib neeg kev ywj pheej, mas zoo li lawv txiav tsoom pej xeem huab hwm tus ntsuj tus plig, ces lub teb chaws ntawd yuav tsis paub kev vam meej ib zaug li.”
Xyoo 1975 tas cov Tswv Qhia Pos Kas sau ib tsab ntawv mus rau cov Tswv Qhia Zes Mas Nias. Tus sau tsab ntawv ntawd mas yog Tswv Qhia Liab Kas Los ua tus sau, hauv tsab ntawv ntawd muaj tej lo lus sau zoo li no tias “Yav dhau los, lub ntiaj teb neeg ua tsov ua rog zaum 2, mas tsoom tub rog Zes Mas Nias tau txeeb peb lub teb chaws. Qhov kawg thiaj muaj txog 4 plhom tus neeg Pos Kas tau tas sim neej. Ua li mas hais rau nej paub tias nyem no tsoom pej xeem Pos Kas npaj siab zam cov Zes Mas Nias tej txim txhaum uas lawv tau ua ntawd.”
Xyoo 1976 Tswv Qhia Liab Kas Los sawv kev mus xyuas tej pawg ntseeg nyob rau As Mes Lis Kas teb. Nws tau hais txog lub neej ua txij nkawm tias “Thaum ob tug niam txiv sib cog lus tias nkawd sib qaws ua txij ua nkawm, nkawd yuav sib npuab siab mus txog hnub uas nkawd puv 120 xyoo. Nkawd yuav tau coj lub neej raws li lo lus uas nkawd tau cog tseg thiaj li yog. Ntshai tsam nkawd lam cog lus, ho hauv nkawd nruab siab nkawd xav tias ‘yog muaj me ntsis teeb meem mas wb sib daws wb xwb’, qhov ntawd tsis yog lawm. Ob tug niam txiv yuav tau sib hlub thiab sib zam tag lawv sim neej, ces thiaj coj tau lub neej mus raws qhov yog. Yog tias niam txiv tsis rau siab ntso mloog txoj cai uas kav lub neej ua txij ua nkawm, mas lawv coj ib lub neej dog dig, mas tas nkawd sim neej nkawd lub neej yuav tsis muaj nqe dab tsi li.”
Tswv Qhia Kas Los tseem hais txog kev muab tshuaj ntaus me nyuam kom poob, los zaum puav siv hluav taws xob nqus tus me nyuam kom ploj mus tias “Ob hnub no mas nyob hauv peb lub kuj cuab Pos Kas, peb kuj muaj ib txoj cai phem raws li txoj cai hauv As Mes Lis Kas teb no thiab, rau qhov tias ib tug tib neeg uas muab tshuaj ntaus me nyuam kom poob, mas txoj cai kav teb chaws kuj tsis nplua tus neeg ntawd li. Tab sis txoj cai ntawd hla Huab Tais Lo Lus Qhia 5 hais tias koj tsis txhob tua neeg. Kuv hais qhov tseeb rau tej niam txiv uas tsis quav ntsej txog Huab Tais Lo Lus Qhia tias nej yuam kev loj kawg nkaus.”
Tswv Qhia Liab Kas Los tseem hais ib lo lus li no tias “Yeej muaj tej pab neeg hais lus tseg tias ‘yus lub cev yog yus tug, ces yus ua tau tas ib puas tsav yam kom xwv yuav tau muaj kev lom zem, ces yus coj tau ib lub neej nyob twj lij’, mas kuv xav hais rau cov neeg ntawd tias nej yuam kev loj kawg nkaus. Thov kom nej nco tias kev twj lij mus raws qhov tseeb mas yog li no ‘yus yuav paub txog txoj kev zoo thiab txoj kev dawb huv, yus paub tias txoj kev tsim txiaj yog mus zoo li cas, mas yus txiav txim siab taug txoj kev ntawd; yus thiaj tsim nyog ua neeg.”
Hnub tim 16 lub 10 hli xyoo 1978, cov Tswv Qhia Liab hauv lub Koom Txoos xaiv Tswv Qhia Liab Kas Los ua Vaj Qhia. Nws lub npe yog Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2.
Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 niaj hnub nco txog nws cov kwv tij Pos Kas uas lawv zwm rau txoj cai Koom Tshaj, ces xyoo 1979 lub 6 hli, txij hnub tim 2 mus txog hnub 10, nws rov mus xyuas Pos Kas teb. Nws hais rau cov pej xeem hauv lub teb chaws tias “Thov kom nej nco ntsoov hais tias nej yog Tswv Ntuj cov me nyuam. Thov kom nej rau siab ntso txuag tib neeg kev ywj pheej. Txog hnub uas ib cov nom ua tej yam nkhaus raug nej sab, mas nej yuav tsis nyo taub hau. Nej yuav ua tiag nyiaj cov nom tswv uas tau ua tej yam tsis ncaj.”
Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 rov mus lawd, mas tej pab neeg ntseeg hauv Pos Kas teb tau sab laj hauv ntau lub nroog, ces xyoo 1980 thiaj muaj ib yam txawv tshwm sim nyob hauv Pos Kas teb; yog cov tub zog tsim lub koom haum ‘Sib Npuab Siab’ uas tsis zwm rau cov Koom Tshaj.
Nyob nyob, Vaj Qhia hnov tias tej pab tub rog Lav Xias npaj siab nkag mus hauv teb chaws Pos Kas, lawv yuav muab lub koom haum Sib Npuab Siab tshem tawm. Vaj Qhia sau ib tsab ntawv mus ntuas tus Txoov Tim Tswv Lav Xias, ces hnub tim 13 lub 5 hlis 1981, ib tug neeg siab phem tua phom los raug Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2. Tab sis Vaj Qhia hmoov zoo ces nws tsis raug tuag.
Xyoo 1985 Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 tau mus xyuas lub nroog Kas Xas Npaas Kas hauv lub kuj cuab Mas Los Kos (Morocco) nyob As Fis Kas tuam teb. Nws tshaj Ntuj Lus rau ib pab tub ntxhais hluas Mawv Xim Lim coob coob tias “Nej sawv daws thiab peb tsoom ntseeg Kav Tos Liv, peb ib txhij teev hawm tib tug Tswv Ntuj, yog tus Tswv Ntuj pub txoj sia rau tib neeg. Yog tus Tswv Ntuj uas niaj hnub txhim kho peb tej siab ntsws kom rov plhis tshiab zuj zus tuaj.”
Tsis tas li ntawd xwb, Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 kuj tau mus xyuas lub teb chaws Is Ntias ob zaug.
Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 tau mus hauv cov His Xas Lais ib lub tsev txoos nyob hauv lub nroog Los Mas. Vaj Qhia hais tias “Yav thaud, nej thiab peb tsis sib paub los tau ntau puas xyoo, ces tej pab neeg ntseeg txog Yes Xus tau muab tej pab neeg His Xas Lais tsim txom. Ua rau cov neeg ntseeg txog Yes Xus thiab cov His Xas Lais sib ntxub. Kuv rov xav txog tej ntawd, mas tu kuv siab kawg. Kuv niaj hnub thov Tswv Ntuj zam peb tej txhaum. Kuv vam tias txij no mus lawm yav tom ntej, cov neeg ntseeg txog Yes Xus thiab cov His Xas Lais yuav tsis sib ntxub ntxiv lawm.”
Hnub tim 27 lub 10 hli 1986 yog hnub uas cov ntseeg tuaj sib koom ua lub ntees thov Ntuj pub kev thaj yeeb. Vaj Qhia tau caw tas cov thawj coj saib cov neeg coj kev teev hawm sib txawv nyob tas ntiaj teb tuaj, ces muaj tshaj 60 tus thawj coj nrog lawv cov neeg ntseeg tuaj sib sau nyob hauv lub nroog As Xis Xis. Thaum lawv sawv daws sib koom siab thov Tswv Ntuj ua ke, mas nyias hais nyias xeem lus raws li hais tau, thiab nyias thov raws li nyias txoj kev teev hawm ib txwm qhia los. Hnub ntawd, lawv tau sib pab thov Ntuj rau lub ntiaj teb neeg kom tsis txhob sib ntxub, tsis txhob sib ntaus sib tua, kom sawv daws sib hwm thiab sib nyiam sib hlub.
Xyoo 1993 Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 tau mus xyuas ib haiv neeg uas lawv ib txwm nyob As Mes Lis Kas tuam teb sab pej. Vaj Qhia hais rau haiv neeg ntawd tias “Yav dhau los, cov tub tshaj Ntuj Lus tsis tau kub siab hlub nej. Ib txhia saib nej tej txuj ci qis qis. Ib txhia kuj tsis saib tias nej yog peb cov kwv cov muam thiab nej yog Huab Tais Leej Txiv cov me nyuam. Li ntawd, mas kuv thov txim ntawm nej.”
Xyoo 1994 Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 mus xyuas tej pab neeg hauv lub pov txwv Xis Laas Kas. Thaum ntawd, Vaj Qhia qhuas txog cov Phus Thas tej lus qhia hais txog kev ua neeg siab zoo, sib nyiam sib hlub thiab lo lus hais txog lub neej nyob kaj lug. Lub caij Vaj Qhia hais lus xaus nws zaj, mas nws siv Phus Thas cov lus qhia los hais li no tias “Ib tug tib neeg txawj hais ib lo lus kom xeeb kev nyob thaj yeeb, mas nws tej lus muaj nqis tshaj ib txhiab lo lus tsis muaj qab hau.”
Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 tau qhia cov ntseeg hauv lub Koom Txoos Kav Tos Liv kom muab siab rau hwm thiab nyiam cov His Xas Lais. Vaj Qhia hais tias “Peb cov neeg ntseeg txog Yes Xus, peb kuj hwm tej pab neeg uas coj lwm txoj kev teev hawm, xws li cov coj Phus Thas kev cai, cov coj Mawv Xis Lim kev cai thiab peb yuav hwm cov His Xas Lais. Vim tias nyob ntawm Tswv Ntuj xub ntiag, mas zoo li lawv yog tus tij laug, peb tsuas yog tus kwv xwb. Cov His Xas Lais yog cov xub tau txais Tswv Ntuj Lo Lus qhia, lawv yog thawj pab neeg uas tau tig los ntseeg txog tus Tseem Tswv, tus Huab Tais uas tsim lub ntuj lub teb. Cov His Xas Lais thiab peb tsoom neeg ntseeg txog Huab Tais, peb ib txhij teev hawm tib tug Huab Tais Tswv Ntuj. Lawv zoo li cov cag ntoo, hos peb yog tsob ntoo.”
Vaj Qhia tau sau ib phau ntawv hu ua ‘Phau ntawv nthuav kev ntseeg hauv lub Koom Txoos Kav Tos Liv’. Nyob hauv phau ntawv ntawd, muaj tej lo lus sau zoo li no tias: Pab neeg uas hais tias tsis muaj dua lwm pab neeg tau muab Yes Xus tua, tsuas kawg yog cov His Xas Lais xwb, mas pab neeg ntawd lawv yuam kev loj kawg nkaus. Yes Xus raug tsim txom yog vim tas ntiaj teb neeg cov txhaum, tsis yog vim cov neeg His Xas Lais xwb.
Xyoo 1998 Vaj Qhia hais tias “Tau ntau puas xyoo los txog lub zim txwv no, mas peb tsis tau hwm cov His Xas Lais, peb lees tias peb tau ua txhaum hnyav kawg nkaus. Ua cas peb tsis nco tias cov His Xas Lais thiab peb ib txhij teev hawm tib tug Tswv Ntuj? Peb koom tib tug yawg koob uas yog Has Nplas Has. Yog vim qhov ntawd, peb yuav lees txhaum ntawm cov His Xas Lais. Peb yuav tu siab rau peb cov txhaum. Ces nyem no peb yuav rov sib hwm, peb yuav rov sib koom siab koom ntsws xws li ib cov kwv tij nyob hauv ib tsev neeg. Tsoom His Xas Lais yuav tsis hais lus thuam peb, thiab peb kuj yuav tsis hais ib lo thuam cov His Xas Lais.”
Xyoo 1999 Vaj Qhia tau sau ib tsab ntawv los txhawb nqa kev tshaj Ntuj Lus nyob As Xias tuam teb. Nws tau hais ob qib lus ntuas cov neeg ntseeg li no:
1) Nej yuav kub siab ntseeg txog Yes Xus, vim Yes Xus tib leeg yog tus Huab Tais Cawm Seej. Nws tib leeg yog tus Tswv coj sawv daws kev. Yes Xus hlub cov neeg tau txais lub Cim Ntxuav. Nws kuj hlub tej pab neeg coj lwm txoj kev teev hawm thiab.
2) Thaum nej ntsib tej pab neeg coj lwm txoj kev teev hawm, mas nej yuav hwm lawv, nej yuav ua neeg me nyob ntawm lawv xub ntiag; lawv tej kev teev hawm yeej muaj tej yam txaus qhuas thiab tseeb tiag, nej saib tej yam ntawd loj, nej txhob hais lus thuam lawv; nej yuav nrog cov neeg ntawd sib koom tsim kev thaj yeeb, kev ncaj ncees thiab kev sib nyiam sib hlub. Yog tias nej rau siab coj tus cwj pwm zoo li hais los no, mas nej thiaj yuav ua cov tub tshaj Ntuj Lus mus raws qhov tseeb.
Xyoo 2000 ua ntej hnub Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 yuav mus xyuas lub teb chaws Ntshiab, Vaj Qhia mus xyuas ib co ntaus thawj coj Mawv Xis Lim kev cai nyob Hais Nkws Tos teb. Vaj Qhia hais ib lo lus raws li cov Mawv Xis Lim ib txwm hais kam, lo lus ntawd hais tias “As Sa Las, As Lais Kus”, txhais tias “Thov kom koj tau txais kev thaj yeeb.” Vaj Qhia vam tias lawv yuav nrog tsoom neeg ntseeg sib koom siab tsim kev thaj yeeb, vim Vaj Qhia hwm lawv, nws tsis saib lawv qis.
Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 mus txog lub teb chaws Ntshiab, nws mus xyuas lub roob Xis Nais uas yog qhov chaw cov His Xas Lais txais Huab Tais Ntuj 10 Lo Lus qhia. Nws mus txog lub zos Nas Xas Les, thiab lub nroog Yes Lus Xas Les. Thaum Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 mus txog sab phab ntsa quaj hauv lub nroog Yes Lus Xas Les, mas nws tau muab ib tsab ntawv ntxig rau hauv nruab nrab 2 lub pob zeb. Vaj Qhia sau ib co lus zoo li no tias: ‘Peb cov yawg koob tus tseem Tswv Ntuj, koj tau xaiv Has Nplas Has thiab nws cov xeeb ntxwv kom xwv lawv thiaj yuav tshaj koj lub npe rau tas txhia haiv neeg. Zim txwv no kuv nco txog cov neeg His Xas Lais uas lawv raug tsim txom coob leej. Kuv tu siab rau qhov ntawd kawg nkaus. Peb tus Huab Tais Tswv Ntuj! Thov koj zam qhov txhaum hnyav ntawd. Kuv yuav ua tas ib puas tsav yam kom xwv tsoom ntseeg txog Yes Xus tau kev nrog cov His Xas Lais ua kwv tij thiab sib nyiam sib hlub.’
Hnub tim 2 lub 4 hlis xyoo 2005 Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 tau tas sim neej. Nws tau ua tus zoo tswv saib lub Koom Txoos ntev txog 26 xyoo thiab 15 hnub. Hnub tim 27 lub 4 hlis xyoo 2014 Vaj Qhia Fas Ntshis Kus tsa Vaj Qhia Zam Paj Lug tim 2 ua lub Koom Txoos ib tug Leej Ntshiab.
Leej Ntshiab Vaj Qhia Zam Paj Lug 2 (St. Pope John Paul II)
